Điều gì khiến các chuyên gia và thị trường lo ngại nhất về đà hồi phục kinh tế đang diễn ra?

Khi các quốc gia đẩy mạnh việc mở cửa theo giai đoạn, có những manh mối cho thấy sự phục hồi của nền kinh tế Mỹ đang khá triển vọng. Doanh số bán lẻ tăng 17.7% và tỷ lệ thất nghiệp bất ngờ giảm trong tháng 5 – điều này cho thấy rằng người Mỹ đã trở lại làm việc và mở ví chi tiêu sớm hơn dự kiến. Nhưng các chuyên gia vẫn nghĩ rằng ngay cả khi mọi thứ bắt đầu có vẻ sáng sủa thì kinh tế Mỹ cũng không thể sớm trở lại mức độ bình thường. Trên thực tế, các nhà kinh tế cho rằng vẫn có những rủi ro đáng kể quanh tín hiệu phục hồi hiện tại, nó bao gồm làn sóng lây nhiễm mới, mức độ chi tiêu hạn chế và không có kích thích bổ sung từ chính phủ.

FiveThentyEight đã làm cuộc khảo sát với 34 nhà kinh tế kinh tế định lượng về suy nghĩ của họ trên vấn đề hồi phục kinh tế hậu đại dịch, dưới đây là một vài thông tin đáng chú ý.

Ở cuộc khảo sát trước đó, khi được hỏi về hình dạng của quá trình phục hồi kinh tế, 58% cho rằng GDP Mỹ sẽ hồi phục theo dạng biểu tượng của thương hiệu Nike – tức giảm mạnh và phục hồi chậm, kéo dài. Còn trong cuộc khảo sát mới nhất vào 19-22/6 thì có một sự đồng thuận cao rằng mô hình hồi phục sẽ biến dạng một chút thành kiểu “căn bậc hai”.
Theo quan điểm của bà Lisa Cook, giáo sư kinh tế và quan hệ quốc tế tại Đại học bang Michigan, một sự phục hồi căn bậc hai như trên có thể được hình thành do sự gia tăng của làn sóng lây nhiễm mới, làn sóng phá sản, trợ cấp thất nghiệp hết hạn, và người tiêu dùng có thể hạn chế chi tiêu. Điều đó có thể làm cho sự phục hồi trở lại từ cuộc suy thoái này gập ghềnh hơn so với cuộc suy thoái trước đó.

12 trong số 17 nhà kinh tế đã dự đoán về khả năng phục hồi dạng “nike” vào lần trước đã chuyển sang mô hình phục hồi dạng “căn bậc hai” trong lần khảo sát mới này. Bên cạnh đó chỉ còn 5 người ở lại với mô hình nike và không có người mới nào chuyển sang mô hình này.


Allan Timmermann, giáo sư tài chính và kinh tế tại Đại học California, San Diego thì nhận định: “Ở hiện tại, việc mở cửa lại một phần nền kinh tế cùng với dữ liệu thất nghiệp và doanh số bán lẻ đều đang cho thấy hiệu quả phục hồi đáng kể. Tuy nhiên, bảng định hướng của chúng tôi không tin rằng sự phục hồi này sẽ kéo dài. Thật thú vị khi không có một nhà kinh tế nào chọn mô hình hồi phục chữ V.”
Nhìn chung không có sự thay đổi lớn trong cách nhìn nhận của các nhà kinh tế được khảo sát về khả năng GDP hồi phục lại ở mức tiền-covid19.

Một câu hỏi mới trong vòng khảo sát lần này là: “những yếu tố nào có thể mang lại dự đoán xấu nhất cho tăng trưởng trong quý 4?” Và có lẽ không ngạc nhiên khi phần lớn các câu trả lời là về đợt lây nhiễm thứ hai. Tuy nhiên, nỗi lo lắng kế tiếp ngay sau làn sóng lây nhiễm thứ hai chính là về bản chất nền kinh tế: liệu người tiêu dùng có sẵn sàng mở rộng chi tiêu khi các doanh nghiệp mở cửa trở lại và chính phủ tăng cường kích thích kinh tế.

Chúng ta cũng không thể nhấn mạnh sự kỳ lạ của thời kỳ kinh tế này. Điều này dẫn đến một vài kết quả đáng chú ý khác trong cuộc khảo sát của chúng tôi, bắt đầu với những dự báo rất cao về tỷ lệ tiết kiệm cá nhân, đã tăng vọt lên mức kỷ lục 33% trong Tháng 4. Nhóm các nhà kinh tế của chúng tôi không nghĩ rằng nó sẽ duy trì ở mức cao trong tương lai, nhưng họ đã dự đoán tỷ lệ tiết kiệm trung bình là 20.2% trong tháng 6 với mức đồng thuận áp đảo.

Để nhấn mạnh ý nghĩa của con số này chúng ta sẽ nhìn vào quá khứ. Theo dữ liệu từ năm 1959 của FED St.Louis, tỷ lệ tiết kiệm cá nhân của Hoa Kỳ chưa bao giờ cao hơn 17.3% trước khi coronavirus xảy đến và hiếm khi đi vào vùng 2 con số kể từ đầu những năm 1990.
Jonathan Wright, giáo sư kinh tế tại Đại học Johns Hopkins, cùng với Timmermann đã nhận định: “Một tỷ lệ tiết kiệm cao là một dấu hiệu cho thấy niềm tin của người tiêu dùng thấp và chi tiêu cũng sẽ thấp. Chi tiêu của tôi là thu nhập của người khác, do đó, khi mọi người bắt đầu tiết kiệm nhiều, nó sẽ làm chậm quá trình hồi phục.”

Khi được lựa chọn trong số ba khoản đầu tư gợi ý, có 45% các nhà kinh tế chọn NASDAQ - với sự nhấn mạnh vào cổ phiếu công nghệ - sẽ hoạt động tốt nhất, tiếp theo là S&P 500 ở mức 34%, và chỉ có 21% chọn trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm.

Nhìn chung, các nhà kinh tế trong cuộc khảo sát này tiếp tục nghĩ rằng nền kinh tế còn một chặng đường dài trước khi nó trở lại bình thường. Và nhân tố tác động mạnh nhất trên con đường đó sẽ xoay quanh tình hình dịch bệnh và phản ứng của chính phủ. Ngoài ra, cuộc khảo sát cũng cho thấy nhiều đặc điểm lạ của cuộc suy thoái đặc biệt này - từ việc thị trường chứng khoán mất kết nối với phần còn lại của nền kinh tế đến mức tiết kiệm cá nhân cao một cách lạ thường của Mỹ.