(Ý kiến chuyên gia) Câu chuyện Evergrande có thể dẫn đến kết cục gì?

Bài viết được dẫn nguồn từ fb cá nhân của Giáo sư Quách Mạnh Hào, anh em có thể tham khảo bài viết của thầy Hào tại đây

==========

Evergrande

Gần đây báo chí trong nước nói nhiều tới trường hợp Evergrande. Tôi tìm đọc thêm và quan tâm tới lý do tại sao lại dẫn tới tình trạng này. Viết vội trong lúc chuẩn bị đưa bọn trẻ con đi đá bóng

Đây là tập đoàn phát triển bất động sản lớn thứ 2 tại Trung quốc và được gọi là “công ty vay nợ nhiều nhất thế giới”.

Chung quy lại vẫn là “tiền rẻ” và “nới lỏng” trong một thời gian dài, khuyến khích phát triển bất động sản và Evergrande đã tận dụng thành công sự phát triển dựa trên vay nợ. Họ lấn sang nhiều mảng khác, có cả xe điện, có cả bóng đá… Chính phủ Trung quốc bỏ qua vì họ cần những đầu tàu như thế. Nói như cách bình luận của tờ The Diplomat thì đó là vấn đề rủi ro đạo đức (trong tài chính, rủi ro đạo đức hàm ý sử dụng tiền không đúng mục đích) bị bỏ qua và tiếp cận tín dụng rất dễ dàng.

Khi dịch bênh covid bùng phát, bất động sản trở nên khó khăn, các mảng kinh doanh cũng khó khan. Vì vay nợ lớn, dòng tiền hoạt động để trả nợ là quan trọng nhưng bắt đầu thiếu. Bình thường, với một ông to như vậy thì họ cứ vay gối đầu chắc cũng không sao.

Nhưng cú đấm quan trọng là sự thay đổi cách nghĩ của chính phủ: họ yêu cầu các công ty bất động sản phải đảm bảo tỷ lệ vay nợ hợp lý, thay vì nhắm mắt làm ngơ như trước. Và họ yêu cầu phải bán tài sản để đảm bảo điều này.

Việc tái cấu trúc cơ cấu vốn bình thường đã khó, trong điều kiện mảng kinh doanh chính là bất động sản khó khăn thì khó ngang lên trời. Bán tài sản lúc này cũng khó vì các nhà đầu tư lại “đợi phá sản” mua sẽ rẻ hơn nữa. Tức là, không ai giang tay ra cứu cả. Đặc biệt, họ bán cả các dự bán bất động sản trả trước làm cho hàng triệu hộ gia đình đã nộp tiền mua nhà có nguy cơ mất, gây tâm lý lo ngại rất lớn.

Và những gì đang diễn ra chúng ta đã xem báo chí tường thuật: giá cổ phiếu giảm 90%, trái chủ bán tháo… và chỉ còn đợi phá sản.

Cái sai của Evergrande thì người ta nói nhiều, bao gồm dàn trải, bơm tiền vào những mảng kinh doanh không tạo ra tiền trong khi vay nợ lớn … nhưng những điều này không còn quan trọng. Quan trọng là chính phủ có cứu hay không mà thôi.

Chính phủ Trung quốc có quan điểm rõ ràng là họ “chỉ cứu những doanh nghiệp có vai trò quan trọng về mặt kinh tế”. Định nghĩa thế nào thì là một câu chuyện chúng ta không biết. Nhiều khả năng là các nhóm lợi ích và các mối quan hệ chính trị sẽ đóng vai trò then chốt. Hồi đầu năm họ cũng đã cứu một công ty có tình cảnh tương tự trong lĩnh vực quản lý tài sản tên là Huarong có quy mô tương tự Lehman Brothers ngày xưa. Evergrande bây giờ quy mô nợ còn nhiều hơn thế.

Dù thế nào thì tôi nghĩ đang là hồi chuông báo động cho một thập kỷ tiền rẻ và vay nợ cho hệ thống tài chính toàn cầu. Chúng ta lâu nay vẫn nghĩ về Mỹ như là cái nôi của khủng hoảng, biết đâu lần này nó sẽ bắt nguồn ngay cạnh chúng ta. Trung quốc đã là một cường quốc kinh tế nên việc họ có vấn đề có thể sẽ là vấn đề của cả thế giới.

Năm 2007/2008 cũng là thị trường bât động sản nhà ở, dưới chuẩn, nhưng là trò chơi đa cấp bán trái phiếu bảo đảm bằng nợ của các ngân hàng đầu tư tên tuổi. “Fear of unknown” khi bùng phát mới là điều đáng sợ tạo ra khủng hoảng.