[Kiến thức PTCB] “Hiệu ứng cơ bản – Base effects” – Một chìa khoá để trader hiểu và dự đoán các quyết định chính sách

Trong quá trình phân tích cơ bản, có rất nhiều điều nhà đầu tư/trder cần phải chú ý để có thể hiểu được, dự đoán được các quyết định chính sách và mức độ tác động của các quyết định. Một trong số đó chính là “Hiệu ứng cơ bản – base effects” xuất phát từ việc tính toán ra các con số kinh tế.

Trong nội dung bên dưới, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về hiệu ứng này, và những tác động tiềm ẩn của nó mà trader cần lưu ý (dữ liệu trong các ví dụ sử dụng tình hình lạm phát hiện tại của Vương quốc Anh).

“Hiệu ứng cơ bản – Base effects” trong phân tích cơ bản là gì?

Các nhà đầu tư và thị trường thường theo dõi sự thay đổi hàng năm của chỉ số CPI, mà chúng ta gọi là lạm phát. Đây không phải là số liệu thô, mà là con số đã qua tính toán dựa trên các dữ liệu cơ bản. Mỗi tháng, cơ quan thống kê của chính phủ (ở Vương quốc Anh, đó là ONS) tính toán chi phí của một rổ hàng hóa và dịch vụ, rồi cân nhắc chúng trong một chỉ số. Đó là phần "chỉ số" của Chỉ số giá tiêu dùng, hay CPI.


Sau đó, sự khác biệt giữa mỗi tháng được tính dưới dạng phần trăm, cho chúng ta cái gọi là tỷ lệ lạm phát giá tiêu dùng. Nhưng vấn đề là tỷ lệ lạm phát hàng năm được xác định bằng cách so sánh chỉ số từ tháng trước với cùng kỳ của năm ngoái, tức dữ liệu năm trước là “cơ sở” và do đó, nếu có thay đổi đáng kể trong dữ liệu cơ sở, nó sẽ ảnh hưởng đáng kể đến cách tính toán tỷ lệ lạm phát cho tháng hiện tại. Và đây chính là cái gọi là “hiệu ứng cơ sở” (nghĩa là tình hình lạm phát của một năm trước) có thể có đối với các tính toán lạm phát hiện tại.

Điều này ảnh hưởng đến lạm phát như thế nào?

Chúng ta sẽ tiếp tục dùng dữ liệu của Vương quốc Anh làm ví dụ. Vào tháng 3 năm 2022, lạm phát con số (không phải tỷ lệ) của Vương quốc Anh là 117,1. Sau đó, nó đã tăng lên 120 vào tháng 4 năm 2022, tức là tăng 2,5%. Tua nhanh đến tháng 3 năm 2023, lạm phát con số hiện đang là 128,9 và chênh lệch giữa chỉ số hiện tại so với một năm trước là 10,1%. Do đó, tỷ lệ lạm phát (thay đổi CPI) được ghi nhận là 10,1%.

Để lạm phát duy trì ở mức 10,1% trong tháng tới, thì chỉ số giá tiêu dùng sẽ phải tăng 2,5% lên trên mức 132. Điều đó sẽ không xảy ra, vì lý do đơn giản là mức thay đổi 2,5% hàng tháng đối với chỉ số CPI là lớn nhất từng được ghi nhận và được thúc đẩy bởi sự thay đổi đột ngột về giá năng lượng của Ofgem. Tóm lại, bởi vì dữ liệu cơ sở (con số) được sử dụng để tính toán cho tháng tới là cao hơn, nên kết quả sẽ cho ra tỷ lệ lạm phát thấp hơn.

Điều này có ý nghĩa gì đối với các đồng tiền?

Sự thay đổi của CPI là rất lớn trong suốt thời gian đầu năm ngoái. Trong vài tháng tới, dữ liệu để so sánh và tính toán ra con số tỷ lệ lạm phát sẽ ngày càng cao hơn. Về mặt toán học, điều này sẽ đẩy lạm phát xuống thấp, mặc dù tỷ lệ lạm phát hiện tại có thể ổn định hoặc thực sự tăng lên. Miễn là lạm phát không tăng nhanh hơn so với năm ngoái, nó sẽ có vẻ như đang chậm lại.


Các ngân hàng trung ương nhận thức được điều này và có khả năng sẽ điều chỉnh chính sách tiền tệ cho phù hợp. Bởi mặc dù lạm phát vẫn ở mức cao, nhưng các NHTW sẽ ít chịu nhiều áp lực hơn trong việc tăng lãi suất.

Bởi vì lạm phát đằng nào cũng sẽ giảm và các NHTW có thể cho rằng đó là nhờ chính sách của họ. Tình trạng này sẽ rõ nét hơn ở các đồng tiền có biến động lớn về lạm phát trong năm ngoái như Anh và EU. Do đó, các nhà giao dịch hãy lưu ý rằng các ngân hàng trung ương này có thể gây bất ngờ cho thị trường bằng cách không tăng lãi suất nhiều như mong đợi khi so sánh nó với các con số từ lạm phát.

Tham khảo: Orbex