Tại sao chặng cuối của cuộc chiến chống lạm phát của FED có thể rất khó khăn?

Lạm phát trong nền kinh tế Mỹ đang có xu hướng giảm . Tuy nhiên, một số nhà kinh tế cho rằng phần còn lại của con đường đi đến chiến thắng có thể khó khăn hơn những gì đã diễn ra.

Mohamed El-Erian, cố vấn kinh tế trưởng tại Allianz và chủ tịch trường Queens’ College thuộc Đại học Cambridge, gần đây đã nói với CNBC : “Cái gọi là chặng cuối sẽ trở nên phức tạp hơn rất nhiều."

Lạm phát đo lường tốc độ tăng giá của hàng hóa và dịch vụ - bất cứ thứ gì từ vé hòa nhạc, cắt tóc cho đến cửa hàng tạp hóa và đồ nội thất. Các nhà hoạch định chính sách đặt mục tiêu lạm phát hàng năm khoảng 2%.

Biểu đồ bên dưới cho thấy sự thay đổi hàng năm trong chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tổng thể từ tháng 1 năm 2021 đến tháng 12 năm 2023.




Chỉ số giá tiêu dùng - một phong vũ biểu lạm phát quan trọng - đã giảm dần từ mức đỉnh điểm 9,1% trong thời kỳ đại dịch vào tháng 6 năm 2022 xuống còn 3,4% vào tháng 12 năm 2023, và nó chỉ còn cách mục tiêu một khoảng "không xa".

Mặc dù vậy, các nhà kinh tế cho biết, rào cản giảm phát cuối cùng này sẽ là một thách thức nếu không làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế và gây nguy cơ suy thoái, một động lực có thể làm giảm nhu cầu tiêu dùng và kiềm chế giá cả.

“Một chủ đề rất rõ ràng - quá trình chuyển đổi từ lạm phát 8% về 4% dễ dàng hơn quá trình chuyển đổi từ lạm phát 4% về 2%,” Gargi Chaudhuri, người đứng đầu chiến lược đầu tư iShares khu vực Châu Mỹ tại BlackRock, nhận định về báo cáo CPI gần đây.

Tại sao mảng hàng hóa sẽ không còn giúp được gì nhiều?

Theo các nhà kinh tế, khó khăn trong việc giảm lạm phát phần lớn tập trung vào khía cạnh “dịch vụ” của nền kinh tế. Hãy coi dịch vụ là những thứ chúng ta có thể trải nghiệm, chẳng hạn như tiền thuê nhà, sửa chữa ô tô, cắt tóc, thăm khám thú y, vé xem phim và chăm sóc y tế....

Mặt khác, hàng hóa là những thứ hữu hình như ô tô và quần áo.... Chúng chiếm 21% chỉ số giá tiêu dùng (sau khi loại bỏ các mặt hàng thuộc nhóm thực phẩm và năng lượng).

Lạm phát của những mặt hàng được gọi là “cốt lõi” này đạt đỉnh hơn 12% vào năm 2022 nhưng hiện gần bằng 0 do chuỗi cung ứng đã bình thường hóa.

Các nhà kinh tế cho biết điều đó có nghĩa là tình trạng giảm phát trên diện rộng hơn nữa có thể sẽ không đến từ hàng tiêu dùng. Trên thực tế, các cuộc tấn công của phiến quân Houthi nhằm vào các tàu ở Biển Đỏ có nguy cơ làm gián đoạn hành lang vận chuyển hàng hoá quan trọng và có thể gây ra lạm phát hàng hóa cao hơn nếu tình trạng này kéo dài, El-Erian giải thích.

Nơi lạm phát đã "thả neo"

Tuy nhiên, lạm phát giữa các dịch vụ đã trở nên cứng đầu hơn. Và người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn cho dịch vụ, chiếm 59% CPI (sau khi loại bỏ dịch vụ năng lượng).

Mặc dù giảm từ hơn 7% vào năm ngoái, lạm phát dịch vụ vẫn ở mức 5,3%. Một lý do lớn cho sự dai dẳng này đó là nhà ở, chiếm hơn 1/3 tổng CPI.

Chaudhuri cho biết trong một cuộc phỏng vấn: “Thành phần lạm phát nơi cư trú là phần còn khá khó khăn." Các nhà kinh tế kỳ vọng loại lạm phát này sẽ ở mức vừa phải. Vấn đề chỉ là khi nào và nó xảy ra nhanh như thế nào.

Ví dụ: giá cho các hợp đồng thuê mới được ký dường như đã có hiện tượng giảm phát: Chỉ số tiền thuê nhà mới của người thuê nhà giảm xuống khoảng -5% trong quý 4 năm 2023, giảm đáng kể từ mức +3% trong quý 3, theo dữ liệu của Cục Thống kê Lao động công bố vào tuần trước và các nhà kinh tế cho biết phải mất một thời gian để những dữ liệu đó được đưa vào tính toán CPI của Bộ Lao động.

Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng tại Moody’s Analytics, cho biết: “Tôi nghĩ sẽ mất gần cả năm để đạt được mục tiêu” về lạm phát, phần lớn là do thành phần nơi cư trú.

Các nhà kinh tế cho biết, động lực của thị trường lao động cũng là một thành phần quan trọng của “dịch vụ”. Thị trường việc làm nóng có nghĩa là tiền lương của người lao động sẽ tăng mạnh. Động lực đó có thể củng cố lạm phát nếu các doanh nghiệp tăng giá bán nhanh chóng để bù đắp chi phí lao động cao hơn và nếu mức lương lớn hơn dẫn đến người tiêu dùng chi tiêu nhiều hơn.

Chaudhuri cho biết, mức tăng trưởng tiền lương trung bình cần đạt khoảng 3,5% một năm để đạt được lạm phát mục tiêu. Nhưng tăng trưởng thu nhập theo giờ hiện là khoảng 4,1% đối với người lao động khu vực tư nhân.

Hơn nữa, các doanh nghiệp đã học được rằng họ có thể tăng giá bán và người tiêu dùng sẽ tiếp tục chi tiêu. Sarah House, nhà kinh tế cấp cao tại Wells Fargo Economics, cho biết điều đó không mang lại nhiều động lực cho các doanh nghiệp để họ dừng lại chiế lược tăng giá bán. Bà nói, nếu không có nhu cầu tiêu dùng yếu hơn - và tốc độ tăng trưởng kinh tế yếu hơn - thì khó có thể thay đổi suy nghĩ của các chủ doanh nghiệp.

Tại sao tất cả điều này có thể là ‘vô nghĩa’?

Tuy nhiên, không phải tất cả các nhà kinh tế đều cho rằng chặng đường giảm phát cuối cùng sẽ khó khăn hơn những gì đã xảy ra trước đó.

Ví dụ, Paul Ashworth, nhà kinh tế trưởng người Mỹ tại Capital Economics, đã gọi lý thuyết này là “vô nghĩa” trong một báo cáo nghiên cứu gần đây.

Ông nói, phần lớn là bởi vì theo một thước đo, cuộc chiến lạm phát gần như đã giành chiến thắng. Thước đo lạm phát ưa thích của Cục Dự trữ Liên bang là chỉ số giá Chi tiêu Tiêu dùng Cá nhân (PCE) đang ở mức 1,9% hàng năm trong sáu tháng, “có nghĩa là nó đã ở dưới mức mục tiêu”, nhấn mạnh rằng “Tất cả những gì Fed cần thấy là tốc độ tăng giá cả chậm hơn sẽ được duy trì lâu một chút”.