[Tản mạn] Một góc nhìn của tui về cảm xúc

Khi bước chân vào con đường trading ta thường được nghe, được đọc các câu nói đại loại như:

- “Cảm xúc là kẻ thù lớn của các nhà đầu tư và nhà giao dịch. Hãy kiên nhẫn và đừng giao dịch tùy hứng. Có những giai đoạn mà chúng ta không cần giao dịch.

- Trading thành công luôn là cuộc chiến về cảm xúc đối với nhà đầu cơ, không phải cuộc chiến về sự thông minh.” Kẻ thù lớn nhất của ta chính là các cảm xúc của ta

- Đừng cố gắng tham gia thị trường vào mọi lúc, nó gây nhiều áp lực lên các cảm xúc của bạn.
Không được để cảm xúc ảnh hưởng đến cổ phiếu của bạn. Hãy có cho mình một bộ nguyên tắc mua và bán, và không để cho cảm xúc ảnh hưởng đến quyết định giao dịch

- Kiểm soát cảm xúc là yếu tố thiết yếu nhất khi giao dịch. Không bao giờ mất kiểm soát cảm xúc khi thị trường chống lại bạn. Đừng quá tự tin về những lệnh thắng của bạn hoặc quá thất vọng về những lệnh thua của bạn.

- Thị trường không bao giờ rõ ràng. Nó được thiết kế để đánh lừa hầu hết mọi người, hầu hết thời gian. Trò chơi đầu cơ là trò chơi hấp dẫn nhất trên thế giới. Nhưng nó không phải là một trò chơi dành cho những kẻ ngu ngốc, lười biếng, người không có sự cân bằng cảm xúc hay những nhà thám hiểm muốn làm giàu nhanh chóng. Họ sẽ kết thúc cuộc đời trong nghèo đói!”

……Rất nhiều lời khuyên như vậy, và bạn có nhìn ra chúng có điểm gì chung …(cho vài giây suy nghĩ)…bạn đoán đúng dòi đó các lời khuyên đều nói về “cảm xúc” thứ đã headshot rất nhiều anh em trader chúng ta.
Theo cách nghĩ của tôi, cảm xúc và tâm lý nó có phần khác nhau, phát sinh theo trình tự cảm xúc rồi đến tâm lý và tạo ra hành vi. Cảm xúc là phản ứng của các dây thần kinh khi giác quan ta tiếp xúc sự vật, hiện tượng, từ cảm xúc nó mới nảy sinh ra tâm lý để tạo ra hành vi. Cụ thể:

- Khi mắt ta thấy cây nến đỏ làm lệnh của ta đi ngược bị lỗ —>Ta bị cảm xúc sợ hãi, buồn vì lỗ. Nếu cây nến đỏ giảm kg nhiều, cảm xúc kg quá sợ, tâm lý sẽ nảy sinh hy vọng đường giá quay lại tăng để hết lỗ, có lời nên tạo ra hành vi kg cắt lỗ sớm. Nếu cây nến đỏ quá mạnh làm cảm xúc sợ hãi cao độ, sợ đường giá sẽ đi xa nửa khiến ta có tâm lý hành vi muốn thoát lệnh, cắt lỗ sớm. Hoặc lúc kg vào lệnh, ta thấy nến tăng mạnh hoặc giảm mạnh thì cảm xúc sợ bỏ lở cơ hội, tâm lý hối thúc muốn vào lệnh trỗi dậy và tạo ra hành vi vào lệnh.

- Từ ví dụ ta có thể thấy cảm xúc chính là nguyên nhân gốc rễ tạo ra tâm lý và hành vi trong trading. Vì sao cảm xúc rất nguy hiểm trong trading??? Bạn đã từng nghe bài hát… “chọn con tym hay là nghe lý trí…” Lý trí có khả năng phân biệt, đúng sai, phải trái nhưng con tym (cảm xúc) thì chỉ làm theo rung động của dây thần kinh mà thôi. Một ví dụ khác rõ hơn, khi bạn được mời lên hát trên sân khấu, hoặc đứng thuyết trình trước nhiều người, mặc dù bạn đã thuộc bài hát, bài thuyết trình, đã chuẩn bị kỹ trước nhưng khi bạn bước lên sân khấu mà trong đầu bạn đầy cảm xúc nổi sợ hãi trước đám đông tôi chắc chắn một điều bạn kg thể hoàn thành tốt bài hát, bài thuyết trình đó, bạn sẽ bị quên hoặc xử lý rất lúng túng. Khi cảm xúc càng nhiều thì càng kg có chỗ cho các sợi dây thần kinh sáng suốt hoạt động.

Cũng vậy, khi trade mà cảm xúc quá nhiều sẽ dẫn đến tâm trí mình mất đi sự sáng suốt để phân tích tình hình thị trường, trong đầu chỉ là cọng dây thần kinh cảm xúc tràn ngập tạo tâm lý xúi dục thực hiện những hành vi sai lầm, khiến ta kg tuân thủ kỷ luật, nguyên tắc của chính mình đặt ra, đó gọi là con ma trong tâm thức trading. Nếu ta cứ để tâm theo cung bậc của thị trường mà kg có kỷ luật riêng ta sẽ dễ bị market thao túng cảm xúc và tâm lý dẫn đến trade thua lỗ…..Như đang thua cảm xúc cay cú, bực tức dẫn đến tâm lý nóng vội muốn gỡ gạc ngay lập tức dẫn đến hành vi vào lệnh liên tục, chỉ cần market kích thích một tín hiệu nhỏ là bạn đã vào lệnh mà kg cần phải phân tích thật kỹ hoặc đúng phương pháp của mình.

Khi bạn trade mà làm chủ được cảm xúc dù thắng hay thua vẫn vậy, kg bị thao túng tâm lý, tác động của thị trường thì bạn đã bước một chân vào cảnh giới của các trader thành công rồi đó, mặc dù có lợi nhuận hay chưa. Thế làm sao để làm chủ cảm xúc??? Đó là có quá nhiều tiền mà trade vol bé tẹo, lở có thua cũng như con kiến cắn con voi, đó là lợi thế của đại gia trong trading, thế dân đen thì làm thế lào?

Câu trả lời đó chính là phương pháp, bộ quy tắc ra vào lệnh và quản lý vốn của chúng ta:

1. Phương pháp cho bạn các điểm ra vào lệnh thì cứ kỷ luật vậy mà làm, kg được phá vỡ, nếu phương pháp kg hiệu quả thì điều chỉnh phương pháp, hoặc chọn phương pháp khác chứ kg phải phá vỡ nguyên tắc theo cảm xúc. Ít ra tuân thủ kỷ luật bảo vệ bạn kg bị thua lỗ quá nặng —> Dùng thiết quân luật để loại bỏ cảm xúc.

2. Khi bạn vào lệnh mà đường giá đi ngược, bạn theo dõi cảm xúc của mình nếu cảm xúc sợ hãi quá độ —>Hãy giảm số lot lại đến mức bạn thấy thoải mái. —> Dùng quản lý vốn để loại bỏ cảm xúc.

3. Hãy cố gắng hạn chế vào lệnh ít nhất có thể, tạo ra phương pháp có nhiều lợi thế (nhiều tín hiệu hỗ trợ uy tín để vào lệnh). kg phải vào nhiều là có tiền nhiều mà vào nhiều thì dễ die nhiều, cảm xúc nhiều.

4. Tìm bạn đồng hành trade chung để nhắc nhở lẫn nhau trong quá trình giao dịch.

5. Hãy luyện tập đọc vị cảm xúc của ta trước trong và sau khi vào lệnh, hãy xem nó muốn gì??? và hãy xem kết quả như thế nào, từ đó rút rỉa kinh nghiệm để điều chỉnh cho phù hợp, bài tập này giúp ta khi nhìn chart có thể đọc vị được tâm lý của trader trong đó. Ví dụ:
Cái nguy hiểm của thị trường là mồi nhử cách kiếm tiền rất dễ, rất nhanh, dễ tạo ra cho ta bản ngã về khả năng đánh bại thị trường của bản thân trong 1 vài lệnh thắng nhưng bản chất thực của nó là rất dễ mất tiền nhanh chóng và đánh gục sự ngạo mạn về đánh bại market của bạn dần dà theo năm tháng nếu bạn vẫn cố chấp bám víu vào những thứ sai lầm. Hãy nhớ kỹ, trước khi tìm được phương pháp để đạt lợi nhuận nhất quán và rèn luyện làm chủ cảm xúc trong trading hãy giao dịch với số vốn ít thui, xem đó là học phí, “trade để học chứ kg phải trade để kiếm tiền”, cứ nghĩ rằng ta đang theo học trường đại học trading 5 năm , hãy cố gắng duy trì cả về vốn, thể chất lẫn tinh thần cho đến ngày tốt nghiệp đạt lợi nhuận nhất quán. Hãy thật kiên nhẫn nếu bạn đang suy nghĩ đến việc bỏ cuộc thì hãy tự hỏi bản thân “Bạn sẽ bỏ ra bao nhiêu năm để học đại học mà khi bạn tốt nghiệp xong bạn sẽ hưởng mức lương 1 triệu đô mỗi năm” (câu này tui sưu tầm từ quyển Đạo Trading của Vô Vi lão nhân Ehi kg phải của tui)